Διαχρονικός στόχος των μηχανικών στις μεταφορές, τις κατασκευές και τη βιομηχανία είναι η μείωση του κόστους κτήσης του εξοπλισμού που χειρίζονται. Όπως έχει αποδειχθεί πλέον, η λύση σε αυτό το πρόβλημα όχι μόνο δεν επιτυγχάνεται απλώς με την επιλογή φθηνών ανταλλακτικών και αναλωσίμων, αλλά συχνά επιδεινώνεται. Η πραγματική εξοικονόμηση κόστους προκύπτει από επιλογή υλικών που θα προστατεύσουν και θα βελτιώσουν την απόδοση του εξοπλισμού, καθώς και με τη σωστή παρακολούθηση της κατάστασης των συστημάτων.
H ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΗΣ ΛΙΠΑΝΣΗΣ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΚΤΗΣΗΣ
Πολλοί υποτιμούν τη σημασία της λίπανσης για το συνολικό λειτουργικό κόστος μίας παραγωγικής μονάδας, ενός στόλου οχημάτων ή πλοίων. Σύμφωνα με διεθνείς έρευνες σε βιομηχανικές μονάδες, μόνο το 59% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι η λίπανση μπορεί να επηρεάσει το συνολικό κόστος κτήσης του παραγωγικού εξοπλισμού, έστω σε ποσοστό 5%. Ακόμα λιγότεροι (10% των ερωτηθέντων) πιστεύουν ότι η επιρροή μπορεί να φτάσει σε υψηλότερα επίπεδα, της τάξεως του 25%. Ενώ στην πράξη γνωρίζουμε ότι τελικά μπορεί να φτάσει έως και το 30%.
Γιατί όμως το λιπαντικό επηρεάζει σε τόσο μεγάλο βαθμό την κατάσταση των μηχανημάτων μας; Απλούστατα διότι είναι ίσως το μόνο «εξάρτημα» που έρχεται σε επαφή με όλα τα κινούμενα μέρη του εξοπλισμού. Αν η ποιότητα του λιπαντικού δεν είναι στο κατάλληλο επίπεδο, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος: Οι ιδιότητες του ίδιου του λιπαντικού (τριβή, ψύξη, μόνωση, αντοχή στις συνθήκες λειτουργίας κ.α.) αρχίζουν και επιδεινώνονται. Ακολούθως ο εξοπλισμός αρχίζει και φθείρεται, παρουσιάζει διαρροές, δονήσεις, θορύβους κ.α. και τελικά διακοπή της λειτουργίας του.
Το γεγονός όμως ότι το λιπαντικό διέρχεται σχεδόν από όλα τα κρίσιμα σημεία, μας βοηθά, διότι μεταφέρει μέσα του χημικές «πληροφορίες» για την κατάσταση των συστημάτων από τα οποία διέρχεται. Στα πλαίσια ενός προγράμματος προβλεπτικής συντήρησης, λοιπόν, πρέπει να εκμεταλλευθούμε τα «στοιχεία» που μπορεί να μας δώσει το λιπαντικό, πράγμα που γίνεται μέσα από τις χημικές αναλύσεις.
ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΛΙΠΑΝΤΙΚΩΝ: ΜΙΑ ΑΠΑΙΤΗΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Οι ειδικοί παρομοιάζουν μία ανάλυση λιπαντικού με την ανάλυση αίματος. Και έχουν δίκιο. Η αναγκαιότητα και η σημαντικότητα του να παρακολουθούμε την κατάσταση του εξοπλισμού μας, είναι αντίστοιχη στο επιχειρηματικό περιβάλλον με την παρακολούθηση του σώματός μας σε προσωπικό επίπεδο. Αντίστοιχα, η δυσκολία και η απαιτήσεις της διαδικασίας είναι ανάλογα υψηλές και δεν μπορούν να γίνουν από τον καθένα, όπως θα δούμε παρακάτω.
Σήμερα, οι επιχειρήσεις που παράγουν ή εμπορεύονται προϊόντα λίπανσης, συνήθως προσφέρουν υπηρεσίες χημικών αναλύσεων, μέσα από ιδιόκτητα ή ανεξάρτητα εξωτερικά εργαστήρια. Οι υπηρεσίες αυτές είναι σε μεγάλο βαθμό τυποποιημένες ως προς τα τεστ που πραγματοποιούνται. Παράλληλα είναι αυτοματοποιημένες ως προς τη διαδικασία διαχείρισης των δειγμάτων και των αποτελεσμάτων. Το πρόβλημα συνήθως όμως είναι, ότι οι χρήστες δεν μπορούν να εκμεταλλευθούν τα οφέλη ενός προγράμματος αναλύσεων. Συνήθη σφάλματα που παρατηρούμε είναι:
- Οι χρήστες δεν είναι επαρκώς ενημερωμένοι για τη σημασία ενός τέτοιου προγράμματος και έτσι είτε δεν πραγματοποιούν καθόλου αναλύσεις είτε τις πραγματοποιούν χωρίς συγκεκριμένο προγραμματισμό.
- Οι αναλύσεις λιπαντικών γίνονται μόνο για την κάλυψη τυπικών υποχρεώσεων προς συστήματα διασφάλισης ποιότητας, ασφαλιστικούς οργανισμούς κ.α. Έτσι τα ευρήματα δεν αξιοποιούνται για βελτιώσεις, αλλά απλώς αρχειοθετούνται.
- Τα «πακέτα» αναλύσεων που πραγματοποιούνται, δεν επιλέγονται με βάση τις ανάγκες του κάθε χρήστη, αλλά με βάση συνήθεις πρακτικές.
- Περιπτώσεις που δεν παράγονται αξιόπιστα αποτελέσματα, με διάφορες αιτίες, όπως:
- Ο εξοπλισμός που χρησιμοποιείται από κάποια εργαστήρια δεν είναι επαρκώς εκσυγχρονισμένος ή/και τα επιστημονικά πρότυπα που χρησιμοποιούνται δεν είναι επαρκώς επικαιροποιημένα.
- Ο χρήστης δεν εκπαιδεύεται από τον προμηθευτή του στον ορθό τρόπο δειγματοληψίας και χειρισμού των δειγμάτων. Έτσι τα δείγματα δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματική κατάσταση του λιπαντικού.
- Η ερμηνεία των αποτελεσμάτων και οι τυχόν προτεινόμενες ενέργειες παράγονται αυτοματοποιημένα (με χρήση αλγορίθμων) χωρίς την ανθρώπινη εποπτεία και παρέμβαση. Αυτό στερεί το χρήστη από τη δυνατότητα αναλυτικής ερμηνείας του προβλήματος και δυσκολεύει τον εντοπισμό τυχόν σφαλμάτων στη διενέργεια του τεστ.
- Τα προβλήματα που εντοπίζονται μέσα από τις αναλύσεις λιπαντικών, αντιμετωπίζονται πρόχειρα, ουσιαστικά μόνο ως προς τις άμεσα ορατές συνέπειές τους και δεν αναζητούνται οι αιτίες που τα προκαλούν.
Είναι, επομένως, φανερό, ότι οι χημικές αναλύσεις λιπαντικών είναι μια πολύ απαιτητική υπηρεσία, που απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις, υπευθυνότητα και οργάνωση από όποιον την παρέχει. Για τον ίδιο λόγο απαιτεί και ιδιαίτερη προσοχή από τον λήπτη της υπηρεσίας, όταν επιλέγει προμηθευτή. Το κριτήριο που πρέπει να χρησιμοποιήσει για την επιλογή είναι όχι τόσο το κόστος της, αλλά το κατά πόσο ο πάροχος της υπηρεσίας διαθέτει την ικανότητα να ανταποκρίνεται στα ζητήματα που θέσαμε παραπάνω. Για αυτό και όταν συχνά ακούμε αυτή την υπηρεσία να παρέχεται δωρεάν – ως συμπλήρωμα μίας πρότασης εφοδιασμού λιπαντικών – μάλλον θα πρέπει να ανησυχούμε…
ΕΝΑ «ΕΞΥΠΝΟ» ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΛΥΣΕΩΝ ΛΙΠΑΝΤΙΚΩΝ
Στην Ελλάδα, η διάθεση των λιπαντικών Shell υποστηρίζεται από το σύστημα χημικών αναλύσεων Shell LubeAnalyst. Πρόκειται για το πανευρωπαϊκό σύστημα συλλογής και επεξεργασίας δειγμάτων λιπαντικών που διαθέτει η Shell Lubricants, το οποίο εφαρμόζεται και στην Ελλάδα από την Πέτρος Πετρόπουλος. Η συλλογή και επεξεργασία των δειγμάτων λειτουργεί αυτοματοποιημένα.
Το σύστημα LubeAnalyst διαχειρίζεται ετησίως εκατομμύρια δείγματα και κυριολεκτικά «μαθαίνει» από τη συσσωρευμένη εμπειρία αναλύσεων αυτών των δειγμάτων. Χρησιμοποιεί δηλαδή τη διασυνδεδεμένη βάση δεδομένων του, για να ερμηνεύσει τις αναλύσεις των εισερχομένων δειγμάτων. Καθώς στη βάση προστίθενται συνεχώς νέα δείγματα, η γνώση συνεχώς εμπλουτίζεται και χρησιμοποιείται στην ερμηνεία των επόμενων δειγμάτων. Η συμπεριφορά των λιπαντικών και η κατάσταση του εξοπλισμού παρακολουθείται για κάθε τύπο μηχανήματος, κάθε κινητήρα, κάθε βιομηχανικό εξάρτημα, και αυτή η γνώση διοχετεύεται με τη μορφή τεχνικής υποστήριξης στον τελικό χρήστη.
Με αυτόν τον τρόπο ο «ασθενής» – δηλαδή ο ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός σας – παραλαμβάνει μία αξιόπιστη αναφορά για την κατάσταση του λιπαντικού και έμμεσα για τη κατάσταση του ίδιου του εξοπλισμού, καθώς και μία αρχική σύσταση για τις πιθανές διορθωτικές ενέργειες. Στη συνέχεια αναλαμβάνουν οι «γιατροί» της ομάδας λιπαντικών της Πέτρος Πετρόπουλος, παρέχοντας επιπλέον συμβουλές και υποστήριξη όπου χρειάζεται.
ΔΟΜΗ ΤΟΥ LUBEANALYST
Το σύστημα LubeAnalyst εξελίσσεται συνεχώς και σήμερα προσφέρει πάνω από 100 διαφορετικά πακέτα αναλύσεων (test suites), για κάθε τύπο λιπαντικού και λιπαινόμενου εξοπλισμού. Από ένα απλό ορυκτέλαιο έως ένα συνθετικό λιπαντικό υψηλών απαιτήσεων. Από ένα υδραυλικό λάδι έως ένα λάδι κινητήρα.
Τα πακέτα χωρίζονται στις παρακάτω γενικές κατηγορίες, ανάλογα με τον κλάδο που ανήκουμε:
- Οχήματα/μηχανήματα εντός και εκτός δρόμου (On & Off Highway)
- Παραγωγή ενέργειας (όπου – μεταξύ άλλων – εντάσσονται και οι κινητήρες ναυτιλίας)
- Γενική βιομηχανία
- Βιομηχανία μετάλλων
- Ορυχεία, λατομεία
Στη συνέχεια επιλέγεται το πακέτο που αντιστοιχεί στον εξοπλισμό που θέλουμε να ελέγξουμε:
- Κινητήρες
- Συστήματα μετάδοσης κίνησης οχημάτων
- Βιομηχανικά συστήματα μετάδοσης (μειωτήρες, ρουλεμάν κ.α.)
- Υδραυλικά συστήματα
- Μηχανές παραγωγής ενέργειας από αέριο (stationary gas engines)
- Στρόβιλοι παραγωγής ενέργειας
- Άλλα συστήματα (αεροσυμπιεστές, ψυκτικοί συμπιεστές, μετασχηματιστές κ.α.)
Τέλος το κάθε πακέτο αναλύσεων διαθέτει τρία επίπεδα – Standard, Plus και Premium – ανάλογα με τη λεπτομέρεια στην οποία θέλουμε να εμβαθύνουμε.
ΦΡΟΝΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΜΑΣ
Σήμερα, στη φροντίδα της προσωπικής μας υγείας, γνωρίζουμε ότι οι ιατρικές εξετάσεις δεν είναι μια υποχρέωση, αλλά μία αναγκαιότητα. Προσπαθούμε να επιλέξουμε αξιόπιστα εργαστήρια για τις αναλύσεις αίματός μας και αξιόπιστο ιατρό για να τις ερμηνεύσει. Ξέρουμε ότι μόνο έτσι θα αποφύγουμε το ψυχικό και οικονομικό κόστος της επιβάρυνσης της υγείας μας.
Κατ΄αναλογία, οι αναλύσεις λιπαντικών είναι το όχημα που θα μας βοηθήσει στην πραγματική μείωση του κόστους κτήσης του εξοπλισμού μας. Αξίζει λοιπόν να αφιερώσουμε την ίδια προσοχή στη διαδικασία αυτή, με την προσοχή που δείχνουμε κατά την επιλογή των ίδιων των λιπαντικών.